1984 (на белорусском языке) - Страница 18

Паведамленне Мiнiстэрства Дастатку скончылася фанфарамi, якiя змянiлiся духавой музыкай. Парсанс, якога навала лiчбаў прывяла ў стан няўцямнага захаплення, дастаў з рота люльку.

- Мiнiстэрства Дастатку сапраўды шмат чаго дасягнула сёлета, - сказаў ён з выглядам знаўцы. - Дарэчы, Смiт, цi ў вас выпадкам няма лёзаў для галення, якiя вы маглi б мне саступiць?

- Нiводнага, - адказаў Ўiнстан. - Я сам галюся ўжо шосты тыдзень адным лязом.

- А... Я толькi хацеў у вас спытацца...

- На жаль, - сказаў Ўiнстан.

Качыны голас за суседнiм столiкам, якi пад час паведамлення змоўк, загучаў зноў на поўную моц. Невядома чаму, Ўiнстану раптам прыгадалася панi Парсанс з яе кудлатымi валасамi i пылам у зморшчынах на твары. Праз два гады дзецi здадуць яе Палiцыi Думак. Панi Парсанс выпараць. Бязвокую iстоту з качыным голасам нiколi не выпараць. Маленькiх жукападобных людзей, што так спрытна сноўдаюць па калiдорах Мiнiстэрстваў, таксама нiколi не выпараць. I дзяўчыну з чорнымi валасамi з аддзела мастацкай лiтаратуры - яе таксама нiколi не выпараць. Яму здавалася, што ён iнстынктыўна адчувае, хто застанецца жыць, а хто будзе знiшчаны, хоць i нельга было адразу сказаць, адкуль гэтае адчуванне.

У гэты момант ён раптам прачнуўся ад сваiх летуценняў. Дзяўчына за суседнiм столiкам напалову павярнулася i глядзела цяпер на яго. Гэта была тая самая чорнавалосая дзяўчына. Яна глядзела на яго крадком, але з дзiўнай пранiклiвасцю. Калi iх позiркi сустрэлiся, яна зноў адвярнулася.

Ўiнстан аблiўся халодным потам. Яго працяў дзiкi страх. Пасля страх суняўся, але засталася нейкая неадчэпная трывога. Чаму яна назiрала за iм? Чаму яна ўвесь час ходзiць за iм? На жаль, ён ужо не мог прыгадаць, цi сядзела яна за столiкам, калi ён прыйшоў, цi прыйшла пазней. Ва ўсялякiм разе, учора, пад час Двуххвiлiнкi Нянавiсцi, яна села якраз за iм, хоць не мела на гэта нiякай пiльнай патрэбы. Цалкам верагодна, што яе заданнем было ўважлiва прыслухоўвацца, цi дастаткова актыўна ён далучаецца да ўхвальных воклiчаў.

Да яго зноў вярнулася думка: магчыма, яна i не была агентам Палiцыi Думак, але вiжы-аматары яшчэ болей небяспечныя. Ён не ведаў, як доўга яна за iм ужо назiрала, можа, усяго пяць хвiлiн, i магчыма, што ён не ўвесь гэты час добра кантраляваў свой твар. Было страшэнна небяспечна даваць сваiм думкам неяк выяўляцца на твары пад час публiчных мерапрыемстваў або ў полi зроку тэлегляда. Найменшая дробязь магла выдаць. Нервовая дрыготка, несвядомы трывожны позiрк, звычка мармытаць сабе пад нос - усё магло абудзiць падазрэнне. Адзiн толькi недарэчны выраз твару (напрыклад, недаверлiвы позiрк пад час паведамлення пра вайсковыя перамогi) быў ужо сам па сабе злачынствам. У навамоўi было нават адмысловае слова - тварзлачынства.

Дзяўчына зноў павярнулася да яго спiнай. Можа, яна за iм i не сачыла, можа, яна выпадкова другi дзень запар сядзела так блiзка ад яго. Цыгарэта патухла, i ён асцярожна паклаў яе на край стала. Ён дапалiць яе пасля працы, калi толькi за гэты час з яе не высыплецца тытунь. Цалкам магчыма, што асоба за суседнiм столiкам была агентам Палiцыi Думак, i вельмi верагодна, што праз тры днi яго кiнуць у сутарэннi Мiнiстэрства Любовi - але ўсё роўна ён не меў права змарнаваць недакурак! Сайм склаў сваю паперку i засунуў у кiшэню. Парсанс зноў пачаў сваю балбатню.

- Я вам не расказваў, стары, - сказаў ён усмiхаючыся, з люлькай у зубах, як мае дзеткi падпалiлi спаднiцу старой гандлярцы на рынку, бо ўбачылi, што яна загортвае сасiскi ў плакат з партрэтам Вялiкага Брата? Яны крадком падышлi да яе ззаду i падпалiлi спаднiцу запалкамi. Думаю, ладна яе падсмалiлi. Во падшыванцы, га? Але ж чуйныя, як паляўнiчыя сабакi! Сёння яны атрымлiваюць у шпiёнах першакласную падрыхтоўку - нават лепшую, чым у мае часы. Чым, вы думаеце, iх апошнiм часам узброiлi? Слухавымi трубкамi, каб падслухоўваць праз замочную шчылiну! Мая дачка прынесла адну ўчора дадому - паспрабавалi яе на дзвярах у спальню, i выявiлася, што чуваць у два разы лепей, чым калi проста прыставiць вуха. Вядома, гэта толькi цацка, вы ж разумееце. Але, ва ўсялякiм разе, гэта скiроўвае iх думкi ў добры бок, цi не гэтак?

У гэты момант з тэлегляда пачуўся пранiзлiвы свiст. Гэта быў сiгнал пачатку работы. Усе трое ўскочылi з крэслаў, каб працiснуцца скрозь натоўп да лiфта, i з Ўiнстанавай цыгарэты высыпаўся астатнi тытунь.

Ўiнстан пiсаў у сваiм дзённiку:

Гэта было тры гады таму. Адным цёмным вечарам, у адным з вузкiх завулкаў побач з адным вялiкiм вакзалам. Яна стаяла каля падваротнi пад цьмяным вулiчным лiхтаром. У яе быў малады, густа нафарбаваны твар. Якраз гэтая фарба, падобная да белай маскi, мяне i прыцягнула, а таксама ярка-чырвоныя вусны. Жанчыны з Партыi нiколi не фарбуюцца. На вулiцы не было нiкога, тэлегляда таксама не было. Яна сказала: два даляры. Я...

Пiсаць раптам стала вельмi цяжка. Ён заплюшчыў вочы i нацiснуў на павекi пальцамi, спрабуючы выгнаць з думак вобраз, што не даваў яму спакою. Ён адчуў амаль непераможнае жаданне выкрыкнуць на поўны голас брудныя словы лаянкi. Або разбегчыся i выцяцца галавою аб сцяну, або перакулiць стол i шпурнуць чарнiлiцу праз акно - зрабiць што-небудзь гвалтоўнае, аглушальнае, балючае, каб пазбавiцца ад пакутлiвых успамiнаў.

Найгоршы вораг, разважаў ён, - гэта твае ўласныя нервы. Кожную хвiлiну ўнутранае напружанне магло выявiцца ў вонкавых сiмптомах. Яму прыгадаўся адзiн чалавек, якога ён спаткаў на вулiцы пару тыдняў таму: зусiм звычайны на выгляд чалавек, сябра Партыi трыццацi пяцi або сарака гадоў, даволi высокi i худы, з партфелем пад пахай. Памiж iмi заставалася колькi метраў, калi левая палова твару чалавека сутаргава перасмыкнулася. Той самы рух паўтарыўся яшчэ раз у той момант, калi яны размiнулiся: гэта быў кароткi, амаль незаўважны рух, сутарга, iмгненная, як пстрычок фотаапарата, але вiдавочна хранiчная. Ён згадаў, што тады падумаў: небарака, тваё становiшча безнадзейнае! I самае жахлiвае ў гэтым было тое, што хутчэй за ўсё той чалавек рабiў гэты рух зусiм несвядома. Найвялiкшай жа небяспекай было размаўляць праз сон. Наколькi ён ведаў, засцерагчыся ад гэтага не было нiякай магчымасцi.