1984 (на белорусском языке) - Страница 19

Ён уздыхнуў i стаў пiсаць далей:

Я ўвайшоў з ёй у падваротню, прайшоў праз заднi двор i трапiў у нейкую кухню ў падвальным паверсе дома. Ля сцяны стаяў ложак, стол i на iм цьмяная лямпа. Яна...

Яму зрабiлася гiдка. Захацелася плюнуць. Адначасова з думкай пра жанчыну яму прыгадалася Кэтрын, яго жонка. Ўiнстан быў жанаты - цi, прынамсi, быў калiсьцi жанаты; магчыма, ён быў жанаты яшчэ i цяпер, бо, наколькi ён ведаў, яго жонка не памерла. Яму здалося, што ён зноў удыхае цёплы, задушлiвы пах кухнi ў падвальным паверсе, пах клапоў, бруднай бялiзны i агiднай таннай, але ўсё ж прывабнай парфумы. Жанчыны з Партыi нiколi не карысталiся парфумай, гэта ўвогуле немагчыма было сабе ўявiць. Толькi пролы карысталiся парфумай. У ягоным уяўленнi гэты пах быў чамусьцi звязаны з распустай.

Калi ён пайшоў з гэтай жанчынай, гэта было яго першай правiннасцю за амаль два гады. Зносiны з прастытуткай былi, вядома ж, забароненыя, але гэта быў адзiн з тых законаў, якi час ад часу можна было наважыцца парушыць. Гэта было небяспечна, але гэта не было справай жыцця i смерцi. Быць заспетым з прастытуткай значыла пяць гадоў лагераў прымусовай працы, але не болей, калi не дапушчана iншых правiннасцяў. А гэта ўжо было вельмi проста, калi абладзiць так, каб цябе не заспелi за справай. У бедных кварталах было шмат жанчын, якiя гатовыя прадацца. Некаторых нават можна мець за бутэльку джыну, зрэшты, забароненага для пролаў. Партыя нават схiлялася цiшком да таго, каб спрыяць прастытуцыi як сродку разняволення iнстынктаў, якiя немагчыма цалкам заглушыць. Да найбруднейшае распусты ставiлiся спакойна, пакуль яна была неперыядычнай i не прыносiла радасцi i калi ў ёй бралi ўдзел толькi жанчыны прыгнечаных i пагарджаных класаў. З другога боку, недаравальным злачынствам была распуста мiж сябрамi Партыi. Усё ж - хоць i гэта было адно са злачынстваў, у якiх нязменна прызнавалiся абвiнавачаныя пад час вялiкiх чыстак, - цяжка было сабе ўявiць, што гэткае сапраўды магло адбывацца.

Мэтай Партыi было не толькi не дапусцiць заснаваных на вернасцi сувязяў памiж мужчынамi i жанчынамi, якiя яна, магчыма, была б няздольная кантраляваць. Яе сапраўдным, патаемным намерам было пазбавiць палавы акт усялякае радасцi. Не так само каханне, як эротыка разглядалася як нешта варожае, i ў шлюбе, i па-за iм. Усе шлюбы памiж сябрамi Партыi адбывалiся толькi з дазволу адмысловае камiсii, i гэты дазвол не даваўся - хоць гэты прынцып i не быў дакладна вызначаны, - калi пара пакiдала ўражанне, што яны маюць адно да аднаго нейкую фiзiчную цягу. Адзiнай прызнанай мэтай шлюбу было нараджэнне дзяцей для служэння Партыi. Палавы акт лiчыўся неiстотнай i даволi непрыемнай справай, накшталт клiзмы. I гэтае палажэнне не было выразна акрэслена, яно ўскосна прышчаплялася кожнаму сябру Партыi яшчэ з маленства. Iснавалi нават арганiзацыi, накшталт Антысексуальнага Саюза Моладзi, якiя выступалi за поўную бясшлюбнасць абодвух полаў. Усе дзецi мусiлi быць зачатыя шляхам штучнага апладнення (у навамоўi - штучнаплод) i выхаваныя ў дзяржаўных установах. Ўiнстан вельмi добра ведаў, што ўсё гэта было не надта сур'ёзна, але гэта не пярэчыла агульнай партыйнай iдэалогii. Партыя iмкнулася знiшчыць палавы iнстынкт або, калi яго немагчыма было знiшчыць, перакруцiць i апаганiць. Ён не ведаў, чаму так было, але здавалася натуральным, што так павiнна быць. I што да жанчын, дык тут намаганнi Партыi мелi поўны поспех.

Ён зноў падумаў пра Кэтрын. Прайшло ўжо пэўна дзевяць, дзесяць - амаль адзiнаццаць гадоў, як яны рассталiся. Было дзiўна, як рэдка ён пра яе думаў. Ён мог цэлымi днямi нават не згадваць, што ён быў жанаты. Яны пражылi разам толькi месяцаў пятнаццаць. Партыя не дазваляла разводаў, але дапускала расстанне ў выпадку бяздзетнага шлюбу.

Кэтрын была высокая бялявая жанчына, яна мела зграбную постаць i далiкатныя рухi. У яе быў адважны арлiны твар, якi можна было назваць высакародным, пакуль не заўважыш, што за iм абсалютна нiчога няма. Ужо на самым пачатку свайго жыцця з Кэтрын ён прыйшоў да думкi - можа, таму, што ён ведаў яе блiжэй, чым iншых людзей, - што яна найдурнейшая, найзвычайнейшая i найпусцейшая iстота, якую ён толькi бачыў у жыццi. У яе ў галаве не было нiякiх думак, адны толькi лозунгi, i не iснавала нiводнага глупства, якое яна не прыняла б з радасцю, калi б толькi Партыя яго ёй падсунула. Ён цiшком даў ёй мянушку "жывы гуказапiс". I ўсё ж ён здолеў бы з ёй пражыць, калi б не адна рэч - палавое жыццё.

Калi ён да яе дакранаўся, здавалася, што яна ўздрыгвала i дранцвела. Калi ён яе абдымаў, яму здавалася, што ён абдымае драўляную ляльку. I калi яна тулiла яго да сябе, у яго ўзнiкала дзiўнае пачуццё, быццам адначасова яна з усяе моцы адпiхвае яго ад сябе. Уражанне гэтае ўзнiкала з-за напружанасцi яе мускулаў. Звычайна яна ляжала, заплюшчыўшы вочы, не супрацiўлялася i не дапамагала, а толькi падпарадкоўвалася. Спачатку Ўiнстану было надзвычай няёмка, а з цягам часу зрабiлася агiдна. Але i тады ён здолеў бы вытрымаць супольнае з ёй жыццё, калi б толькi яны дамовiлiся, што будуць жыць кожнае само па сабе. Але, надзiва, якраз Кэтрын была супраць. Яна казала, што яны мусяць, калi гэта магчыма, нарадзiць дзiця. Такiм чынам, палавы акт адбываўся рэгулярна раз на тыдзень, выключаючы выпадкi, калi ён быў немагчымы. Звычайна ўжо ранiцай адпаведнага дня яна нагадвала яму пра гэта, як пра нешта, што павiнна абавязкова адбыцца ўвечары i пра што нельга забыцца. Дзеля гэтага ў яе было два азначэннi: "зрабiць дзiця" i "выканаць наш партыйны абавязак". Неўзабаве ў Ўiнстана развiлося пачуццё сапраўднага страху, калi наблiжаўся прызначаны дзень. Але, на шчасце, дзiця так i не з'явiлася на свет, i ўрэшце яна адмовiлася ад спробаў. Неўзабаве пасля гэтага яны рассталiся.