1984 (на белорусском языке) - Страница 24

- Так, кажу я ёй, ну добра, хай ужо так, кажу. Але калi б вы былi на маiм месцы, вы б зрабiлi тое самае, што зрабiла я. Ганiць лёгка, кажу, але ў вас няма гэткага клопату, як у мяне.

- Во i праўда, - адказала другая, - а як жа ж, так i ёсць.

Пранiзлiвыя галасы раптам сцiхлi. Жанчыны разглядалi яго з варожым маўчаннем, пакуль ён не прайшоў. Уласна кажучы, гэта была нават не варожасць, а толькi нешта накшталт асцярожнасцi, хвiлiнная напружанасць, як пры сустрэчы з невядомым зверам. Сiнi камбiнезон сябры Партыi мог на гэтай вулiцы выглядаць незвычайна. Папраўдзе, было неразумна без пiльнай патрэбы паказвацца ў гэткiм месцы. Калi б выпадкам надарыўся патруль, ён мог бы затрымаць. "Вашыя дакументы, таварыш? Што вы тут робiце? Калi вы выйшлi з працы? Цi заўсёды вы ходзiце дадому гэтай дарогай?" I гэтак далей, i гэтак далей. Хоць i не было нiякага закону, якi забараняў бы iсцi дадому iнакш, чым звычайнай дарогай, але калi б Палiцыя Думак пра гэта даведалася, гэтага было б дастаткова, каб прыцягнуць да сябе ўвагу.

Раптам уся вулiца ўспудзiлася. Адусюль пачалi даносiцца засцярожлiвыя крыкi. Людзi, нiбы трусы, заскоквалi ў дзверы. Проста перад Ўiнстанам нейкая маладая жанчына вылецела з дому, схапiла маленькага хлопчыка, што гуляў у лужыне, загарнула яго ў фартух i скочыла назад у дом, i ўсё гэта адзiным рухам. У той самы момант з бакавога завулка проста на Ўiнстана выскачыў чалавек у чорным гарнiтуры i ўзрушана паказаў пальцам угору.

- Паравiк! - закрычаў ён. - Паберажыся, спадар! Зараз як лясне! Уцякай хутчэй!

"Паравiк" - гэтым словам пролы чамусьцi называлi ракетныя бомбы. Ўiнстан адразу ўпаў нiцма. Пролы амаль нiколi не памылялiся ў сваiх прагнозах. Здавалася, у iх быў нейкi iнстынкт, якi папярэджваў iх за некалькi секунд, што наблiжаецца ракетная бомба, хоць самi бомбы даляталi хутчэй, чым iх гук. Ўiнстан закрыў галаву рукамi. Пачуўся страшэнны трэск, здалося, што брук раскалоўся, i цэлы град лёгкiх прадметаў пасыпаўся на спiну Ўiнстану. Калi ён падняўся, ён убачыў, што ўвесь абсыпаны асколкамi шкла з блiжэйшых вокнаў.

Ён пайшоў далей. Бомба разбурыла купку дамоў за дзвесце метраў вышэй па вулiцы. Чорны слуп дыму ўзнiмаўся ў неба, пад iм стаяла воблака пылу ад тынку. Вакол руiнаў ужо сабралася гурма людзей. Перад iм на бруку ляжала кучка тынку, у сярэдзiне якой вiднелася пунсовая ручаiнка. Калi ён падышоў блiжэй, ён заўважыў, што гэта адарваная да запясця чалавечая рука. Уся кроў з рукi выцекла, i яна нагадвала гiпсавы злепак.

Ён адкiнуў руку нагой у канаву i павярнуў направа ў завулак, каб абмiнуць натоўп. Праз тры-чатыры хвiлiны ён пакiнуў раён выбуху за сабою, тут бруднае капашлiвае жыццё працягвалася, быццам нiчога асаблiвага не адбылося. Было ўжо амаль дваццаць гадзiн, i ўсе пролаўскiя пiтныя крамы ("пабы", як яны iх называлi) былi перапоўненыя. Праз брудныя закураныя дзверы, што без супыну адчынялiся i зачынялiся, даносiўся пах мачы, пiлавiння i кiслага пiва. У кутку за выступам фасада стаялi ўсутыч адзiн да аднаго тры чалавекi, i той, што стаяў пасярэдзiне, трымаў у руцэ разгорнутую газету, а два астатнiя глядзелi яму цераз плячо. Яшчэ перад тым, як падысцi дастаткова блiзка, каб убачыць выразы iх твараў, Ўiнстан заўважыў засяроджанасць у iх паставе. Вiдаць, яны чыталi нейкае надзвычай важнае паведамленне. Ён мiнуў iх i не паспеў прайсцi пары крокаў, як група раптоўна распалася, i двое з iх пачалi злосна сварыцца. На нейкi момант здалося, что зараз пачнецца бойка.

- Расчынi свае вушы, калi я табе што кажу! Нiводзiн нумар на сем не выйграў нi разу за апошнiя чатырнаццаць месяцаў.

- Ды далiбог, выйграваў!

- Ну што ты мне кажаш! Я запiсваў два гады на паперку. Я заўсёды запiсваю ўсе вынiкi. Кажу табе, нiводзiн нумар, што канчаецца на сем...

- А я кажу, нумар на сем выйграваў! Я магу табе дакладна сказаць нумар, канчалася на 4, 0, 7. Гэта было ў лютым, другi тыдзень лютага.

- Сам ты люты! У мяне ўсё запiсана. Кажу табе...

- Заткнiся! - сказаў трэцi.

Яны гаварылi пра Латарэю. Прайшоўшы трыццаць метраў, Ўiнстан азiрнуўся. Яны яшчэ спрачалiся з чырвонымi, узрушанымi тварамi. Латарэя з штотыднёвымi выплатамi вялiзных выйграшаў была адзiнай грамадскай падзеяй, на якую пролы звярталi сур'ёзную ўвагу. Цалкам верагодна, што для мiльёнаў пролаў Латарэя была галоўным, калi не адзiным сэнсам iснавання. Яна была iх захапленнем, iх вар'яцтвам, iх суцяшэннем, iх духоўным натхненнем. Як толькi справа тычылася Латарэi, людзi, што ледзь маглi чытаць i пiсаць, рабiлiся здольнымi да найскладанейшых падлiкаў i надзвычайных цудаў памяцi. Цэлая катэгорыя людзей зарабляла сабе на жыццё выключна продажам сiстэм, прагнозаў i абярогаў. Сам Ўiнстан не меў нiякага дачынення да Латарэi, арганiзаванай Мiнiстэрствам Дастатку, але ён вельмi добра ведаў (у Партыi ўсе гэта ведалi), што выйгрышы збольшага iснавалi толькi на паперы. Толькi маленькiя сумы выплачвалiся ў сапраўднасцi, галоўныя ж выйгрышы даставалiся асобам, якiх нiколi не iснавала. Зрабiць гэта было няцяжка, бо памiж асобнымi часткамi Акiянii не iснавала нiякай сувязi.

I ўсё ж, калi i была надзея, дык толькi ў пролаў. За гэта трэба было трымацца. На словах гэта гучала разумна, але, калi паглядзець на людзей на вулiцы, тэзiс гэты рабiўся справай веры. Вулiца, на якую ён павярнуў, спускалася з узгорка. Яму здалося, што ён ужо аднойчы быў у гэтым месцы i недзе непадалёку павiнна праходзiць галоўная вулiца. Аднекуль спераду да яго данёсся шум галасоў. Вулiца паварочвала i канчалася прыступкамi, што вялi ў вузенькi завулак, у якiм стаяла пара латкоў з звялай гароднiнай. У гэты момант Ўiнстан згадаў, дзе ён быў. Завулак выходзiў на галоўную вулiцу, i за наступным паваротам, менш чым за пяць хвiлiн адсюль, была антыкварная крама, дзе ён купiў альбом з чыстымi старонкамi, што цяпер быў яго дзённiкам. А ў маленькай папяровай краме непадалёк адсюль ён купiў пяро i бутэлечку чарнiла.